بیش فعالی چیست ؟

بیش فعالی چیست؟
Attention deficit hyperactivity disorder یا اختلال کم‌توجّهی - بیش‌فعالی یک اختلال رفتاری رشدی است.

معمولاً کودک توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و کودک از فعّالیّت بدنی غیر معمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعّالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است.
بیش فعالی را می توان نوعی بیماری مزمن دانست که میلیون ها کودک به آن مبتلا هستند و بعضی اوقات تا بزرگ سالی هم ادامه دارد.
این بیماری شامل ترکیبی از مشکلات از قبیل مشکل در حافظه، توجه، فعالیت زیاد و رفتار های ناگهانی می باشد.
نام کامل این بیماری " اختلال نقص توجه/بیش فعالی Attention deficit hyperactivity disorder "است و شامل دو قسمت اصلی می باشد:
1-اشکال در توجه و تمرکز
2-پر جنب و جوشی و فعالیت جسمی زیاد
البته در این مورد پر جنب و جوشی با رفتارهای تنشی همراه است. رفتار تنشی رفتاری است که به طور ناگهانی و بدون تصمیم قبلی صورت می گیرد.
کودکان بیش فعال ممکن است دچار نارا حتی هایی از جمله غزت نفس پایین، مشکل برقراری ارتباط و عمل کرد ضعیف در مدرسه باشند.
شروع بیماری از سال های اولیه ی رشد یعنی قبل از ورود به مدرسه است. حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی علایم را نشان می دهند و طبق آمار حدود هشت تا ده درصد کودکان به این عارضه مبتلا هستند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند.
بیش فعالی در پسر ها بیش از دختران به چشم می خورد. علایم بیش فعالی در بین دو جنس نیز ممکن است متفاوت باشد. در پسران علایم بیش تر به صورت تحرک و فعالیت زیاد و در دختران به شکل بی توجهی خود را نشان می دهد. این اختلال در کودکان دبستانی و در پسر ها سه تا پنج برابر شایع تر از دختران است و به خصوص در پسران اول خانواده مشاهده می شود.
در آمریکا حدود یازده درصد از دانش آموزان به این بیماری مبتلا هستند.
معمولا اختلال از سه سالگی به بعد قابل تشخیص است، کودکان مبتلا ،در دوران شیرخوارگی اکثرا پر تحرک هستند، دست و پاهای خودرا زیاد تکان می دهند، کم خواب و کم غذا هستند و زیاد گریه می کنند.

نشانه های بیش فعالی:
1-پر حرفی
2-مشکل در توجه کردن
3-خیال بافی پی در پی
4-مشکل در دنبال کردن دستورالعمل ها و تظاهر به گوش نکردن
5-مشکل در انجام وظایف و فعالیت ها
6-فراموش کاری و گم کردن وسایل
7-مشکل در تمام کردن تکالیف مدرسه، کار های عادی و سایر وظایف
8-به راحتی گیج و پریشان شدن
9-بی قراری و به خود پیچیدن
10-مشکل در نشستن و ثابت ماندن
11-بر هم زدن صحبت و بازی دیگران
12-عدم توانایی در رعایت نوبتشان(چه در بازی و یا شرایط دیگر)
13-عدم رعایت مقررات

دلایل بیش فعالی:
عارضه بیش فعالی جزو بیماریها یا اختلالات چند عاملی محسوب می‌شود.
هر چند دلایل قطعی بیش فعالی هنوز شناخته شده نیست اما می توان گفت هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی می توانند در بروز این اختلال دخالت داشته باشند. بعضی از عوامل عبارتند از:
1- ژنتیک : این عارضه بیشتر در پدران کودکانی که دچار بیش فعالی هستند وجود دارد. افرادی که برادران یا خواهرانشان دچار بیش فعالی یا بیمار های روانی دیگر هستند نیز در معرض این بیماری قرار دارند.
2-آلودگی های محیط مانند سرب (که در همه جا وجود دارد)
3-مادران معتاد الکلی و یا سیگاری( حتی تنفس دود سیگار توسط مادر بارداری که در کنار افراد سیگاری است)
4-مسمومیت جنین در دوران بارداری
5-نوزاد های نارس و زود رس
6- کودکانی که در بخش توجه و تمرکز مغز مشکل دارند
7-استرس مادر در دوران بارداری نیز با این موضوع ارتباط دارد
8- وجود این اختلال در خویشاوندان و نزدیکان
9-کودکی که در مرحله ی نوزادی یعنی در چهار هفته ی اول تولد با مشکلات تغذیه ای ، بهداشتی-روانی مواجه شده باشد

تحقیات نشان می دهد فعالیت زیاد انرژی اضافه را خارج ساخته و آن ها کم تر اذیت می شوند.
روز های تعطیل بچه ها بی کار هستند و به قول معروف از دیوار راست بالا می روند پس بایدایشان را به بیرون از منزل و جایی برد که بتوانند انرژی اضافی خود را تخلیه کنند.

چه مواد غذایی و خوراکی باعث بیش فعالی و کم توجهی می شود؟
بیان صریح این که چه مواد غذایی باعث بیش فعالی و کم توجهی می گردد، صحیح نیست چون در پژوهش های آسیب شناسی هنوز به طور دقیق اثر ایجاد کنندگی مسمومیت های غذایی به اثبات نرسیده است وول بعضی پژوهش ها نشان داده اند که دو دسته از مواد غذایی به تشدید علایم بیش فعالی و کم توجهی کمک می کنند:
1-غذاهایی که دارای مواد نگه دارنده و رنگ های خوراکی هستند.
2-مواد غذایی که دارای اسید سالسیلیک هستند.
در کنار مواد غذایی نامناسب که موجب تشدید بیش فعالی در کودکان می گردند مواد غذایی مناسبی نیز وجود دارند که بیش فعالی را کم کرده و به عبارتب بهبود می بخشند، در زیر فهرست مواد غذایی مناسب و نامناسب برای آگاهی شما آمده است.

مواد غذایی مناسب:
برنج، ذرت، جو، عدس، لوبیا، آب گوش، مرغ، حبوبات، ماهی های پر چرب، آجیل، دانه های روغنی مانند گردو، زیتون، تخمه آفتابگردان، کنجد و مواد غذایی حاوی منیزیم(مثل کاهو) باعث صرف چربی های ضروری در کودکان بیش فعال می گردد که میزان آن به طور معمول در آن ها کم می باشد.
اسید های چرب، برای انتقال پیام در طول رشته های عصبی و برقراری حافظه لازم اند بنابراین ماهی های چرب و تخمه ی کدو تنبل دانه بزرگ، حاوی اسید چرب امگا3 و کنجد و تخمه ی آفتابگردان حاوی امگا6 هستند و برای کودکان بیش فعال و کم توجه مفیدند.
نان، جو، برنج، ماکارونی و سیب زمینی هم غذای مناسبی برای این کودکان به حساب می آیند .
سنبل الطیب گیاهی است که برای این کودکان اثرات آرام بخشی مفیدی دارد و مخلوط روغن بادام و روغن ماهی نیز اثرات مثبتی دارند.

غذاهای نامناسب:
شکر، بیسکوییت، کیک، شیرینی و آب نبات، باعث افزایش سریع قند خون شده و موجب فعالیت شدید می شوند.
بادام، سیب، زردآلو، هلو، آلوی تازه، آلوی خشک، توت ، گوجه وخیار حاوی سالسیلات های طبیعی هستند و توصیه می شود از رژیم غذایی حذف شوند.
تارترازین، نوعی رنگ مصنوعی است و باعث افزایش فعالیت می شود که در غذاهای بسته بندی شده ی آماده وجود دارد. مثل پنیر پیتزا، ماهی دودی، آدامس، آب میوه ی مصنوعی، چاشنی های غذایی، کمپوت میوه، کنسرو، دسرهای آماده و نوشابه های گازدار.
اسید بنزوییک نیز نوعی افزودنی است که باعث فعالیت بیش از حد شده و به عنوان ماده ی نگه دارند در بسیاری از مرباها، سس ها، آب میوه ها، ترشی و ماست میوه ای آماده یافت می شود.
نوشابه های گازدار حاوی مقادیر زیادی فسفرهستند که باعث افزایش فعالیت می شوند.
قهوه و چای و کافیین نیز ممکنن است علامت ها را تشدید کنند.

مهشید امیری